Niepokojące rezultaty badania CBOS. Młodzi Polacy odchodzą od wiary. Z badań CBOS wynika, że następuje spadek poziomu wiary religijnej i praktyk religijnych w społeczeństwie polskim. Proces ten przebiega nierównomiernie: w mniejszym stopniu dotyczy wiary, w większym – praktyk religijnych. Spadek poziomu wiary religijnej i Książka Agresja w szkole - od 47,99 zł, porównanie cen w 23 sklepach. Zobacz inne Nauki humanistyczne i społeczne, najtańsze i najlepsze oferty, opinie.. taü, *e w przypadku dziecka, które padáo ofiar bullyingu, nawet sporadyczne przypadki agresji mog stanowiü wielkie obci *enie, dlatego równie * one powinny spotkaü si z odpowiedni reakcj ze strony osób dorosáych w szkole. Najpowszechniejszymi przejawami bullyingu s : agresja fizyczna, wykluczanie dziecka i wyszydzanie go. Agresja w szkole. "Nasze dzieci są ofiarami, a słyszą, że muszą się dostosować". Adam chciał zabrać dziewczynkom piłkę. Dyrektorka szkoły stanęła w ich obronie, próbowała go przytrzymać, kopał ją i wyzywał. Kazała dzwonić po rodziców, ale matka nie odbierała telefonu, a ojciec mówił, że nie przyjedzie. Wtedy wezwano ponad tysiąc uczniów. W największej samodzielnej badanej szkole uczyło się w chwili badania 991 uczniów, a w największym z zespołów szkół – 1396 uczniów. W ponad połowie badanych szkół liczba uczniów wynosiła od dwustu do pięciuset. Najbardziej zróżnicowane pod względem wielkości są szkoły ponadgimnazjalne. 4. 2021-12-31. Opinie i Diagnozy nr 48: Młodzi Polacy w badaniach CBOS 1989-2021. Cena wersji drukowanej: 21.00 zł. Cena wersji elektronicznej: 16.00 zł. 5. 2021-07-26. Opinie i Diagnozy nr 47: Ekologia i energetyka w działaniach i opiniach. Cena wersji drukowanej: 21.00 zł. 60 proc. badanych nie boi się zarażenia koronawirusem SARS-CoV-2, obawy deklaruje 39 proc. – wynika ze zrealizowanego w pierwszej połowie października badania CBOS. Zaszczepienie przeciw COVID-19 zadeklarowało w nim 70 proc. badanych, w tym 15 proc. dwoma dawkami przypominającymi. uczycielki lub nauczyciela. W wypadku drzwi, jeśli się orientujemy, że włożyliśmy do zamka niewłaściwy klucz, szybko zmieniamy go na inny, który może pasować. Niestety, w wypadku trudności w pracy z uczennicą lub uczniem często kręcimy w zamku przez długi czas kluczem, który nie pasuje. W ten sposób można jedynie CBOS − od 2003 do 2021 –badania zlecane przez KBPN (obecnie KCPU) Populacja: uczniowie ostatnich klas dziennych szkół ponadpodstawowych (liceów, techników, szkół branżowych), bez szkół specjalnych Operat: System Informacji Oświatowej (SIO) Próba: ogólnopolska, losowa, 80 szkół (jedna klasa w szkole), w 67 miejscowościach Zachowanie agresywne w wieku 15-17 lat korelują wysoko z przestępczością w wieku starszym. • pozytywna Podjęte działania mają doprowadzić do: Poprawy zachowania uczniów w szkole, na lekcjach i poza zajęciami. Wprowadzenie pożądanych zachowań do stałego zasobu reakcji uczniów. Nawiązania poprawnych kontaktów uczeń - nauczyciel. HplOfUj. REFERAT PRZYGOTOWANY PRZEZ MGR ELŻBIETĘ MOHR - SZKOLENIE RADY PEDAGOGICZNEJ Agresja to zjawisko negatywne. Jest ono jednak niestety codziennym elementem naszego życia. Tkwi w osobowości każdego człowieka a u jej podstaw leży uwarunkowana genetycznie biologiczna natura naszego gatunku. Ze zjawiskiem przemocy i agresji spotykamy się wielokrotnie i niestety co raz cześciej w domach, w szkole i na ulicach. Coraz częściej też czujemy się bezradni wobec docierających do nas za pośrednictwem mediów informacji o kolejnych aktach przemocy. Znacząca część wśród osób zatrzymanych z powodu agresywnych zachowań stanowią dzieci i młodzież. A proces brutalizacji życia społecznego ma charakter progresywny. Agresja współczesnego świata staje się problemem zaprzątającym myślenie i działanie rodziców, wychowawców, pedagogów, psychologów, polityków: jak skutecznie wychowywać, jak przeciwdziałać agresywnym zachowaniom zwłaszcza młodego pokolenia. Często mamy do czynienia z różnymi aspektami agresji, stykamy się z nimi w życiu codziennym. Począwszy od złośliwości, kpin i poniżania, a skończywszy na pobiciu czy zabójstwie. Tak szeroko potraktowany problem może uświadomić niektórym, że agresja wśród dzieci i młodzieży jest zjawiskiem narastającym, procesem, który zaczyna się od drobnej dokuczliwości i szkodzenia dobremu samopoczuciu innych aż do ciężkich przestępstw. Przeżywanie uczuć i emocji jest naturalną reakcją na to, co dzieje się w kontaktach z otoczeniem, jest też źródłem wielu nieporozumień. Mamy ogromne kłopoty z okazywaniem sobie uczuć i nazywaniem ich. Nie wyrażone uczucia powodują, że żyjemy w dużym napięciu i często reagujemy agresją. Tworzą się wtedy bariery w kontaktach z agresji i przemocy Termin "agresja" wywodzi się z języka łacińskiego, w którym słowo "agressio" oznacza "napad", a słowo "agressor" "rozbójnika". Agresją nazywamy wszelkie działanie (fizyczne lub słowne), którego celem jest wyrządzenie krzywdy fizycznej lub psychicznej jakiejś osobie lub czemuś, co ją zastępuje. Jest to działanie, u podłoża którego leżą gniewne emocje i nieprzyjazne intencje, działanie, które ma na celu wywołać u drugiej osoby ból, strach, niepokój bądź wewnętrzne cierpienie. Do natury aktu agresji należy jego umyślność. Ze słowem agresja związane jest też pojęcie "przemocy". Niektórzy autorzy uważają, że o agresji można mówić wtedy, gdy obie strony (np. podczas bójki lub kłótni) mają podobną siłę fizyczną lub psychiczną. Stosowanie przemocy oznacza natomiast takie sytuacje, gdzie brak jest równowagi sił, np. gdy uczeń jest narażony na ataki innego ucznia lub grupy uczniów i jest wobec tych ataków bezbronny (np. młodszy, słabszy fizycznie lub psychicznie). W literaturze znane są trzy główne teorie wyjaśniające pochodzenie ludzkiej agresji: teoria instynktów, która mówi, że agresja jest instynktem wrodzonym i że człowiek z natury zachowuje się agresywnie i stosuje przemoc; teoria frustracji, według której przyczyną zachowań agresywnych jest przeżywana frustracja, będąca wynikiem zablokowania zaspokojenia potrzeb; teoria społecznego uczenia się, która mówi, że ludzie uczą się zachowań agresywnych bądź przez własne, bezpośrednie doświadczenie, bądź przez naśladownictwo. Młody człowiek zewsząd atakowany jest przez wzorce agresywnych zachowań. Często jego autorytety (rodzice, massmedia, idole) modelują niewłaściwe, niesprzyjające nabywaniu prospołecznych umiejętności sposoby myślenia, ocen, postaw. Dziecko uczy się takich postaw. Agresję trudno jest zmienić, bowiem myśli i zachowania agresywne są "przeuczone", "zautomatyzowane", ponieważ przyswajane były przez lata. Agresja jest często skuteczna w osiąganiu celów, nawet bywa wspierana przez ważne w życiu dzieci i młodzieży osoby; często są bezpośrednie i pośrednie [np. filmy akcji] zachęty do stosowania agresji i przemocy. Powody wspomniane powyżej powodują deficyt sprawności społecznych. Aby go wyrównać należy nauczyć osoby z deficytem właściwych postaw i i agresja w szkole Wiele mówi się i pisze ostatnio o wzrastającym na terenie polskich szkół problemie agresji i przemocy. Szkoła jako instytucja, wraz z jej uwarunkowaniami oraz sposobem organizacji procesu dydaktycznego może przyczyniać się do powstawania zachowań agresywnych. Problem ten staje się przedmiotem rozległych badań. Codzienne obserwacje nauczycieli, jak też drastyczne epizody znane publicznie sygnalizują, że agresja i przemoc w szkole są niemarginalnym problemem, występującym w różnych konfiguracjach. Agresja i przemoc w szkole przejawia się głównie w różnych formach napastliwości czy dokuczliwości jednych uczniów wobec innych (impulsywnym uderzeniu, zwymyślaniu, złośliwym podstawieniu nogi itp.) bądź w używaniu przez jakąś grupę dzieci siły czy pośredniej przemocy wobec słabszych, aby ich zastraszyć, podporządkować, uzyskać od nich pożądane "usługi" i dobra (np. pieniądze, atrakcyjne przedmioty ). Nie istnieje jedna prosta recepta na zapobieganie i usuwanie agresji i przemocy w szkole. Tylko działania na różnych płaszczyznach i w różnych zakresach funkcjonowania szkoły i pedagogów dają możliwość ograniczenia tego problemu. Szkody wyrządzone przedmiotowi agresji mogą mieć charakter szkód materialnych(np. uszkodzenie ciała, zniszczenie bądź uszkodzenie przedmiotów materialnych) oraz szkód moralnych (np. poniżenie godności osoby będącej przedmiotem agresji, wzbudzenie w niej poczucia lęku, zagrożenia, poczucia niższości, utrudnienie wykonywania określonych działań przez osobę stanowiącą przedmiot agresji, zakłócenie jej stosunków z otoczeniem społecznym ). W badaniach przemoc (agresja) definiowana jest jako przemoc fizyczna i przemoc psychiczna. Pojęcie przemocy fizycznej obejmuje naruszenie nietykalności cielesnej drugiej osoby. Może być skierowana także przeciwko rzeczom (wandalizm). Przemoc fizyczna wobec osobyPojęcie przemocy w tym rozumieniu obejmuje przede wszystkim zamierzone, tzn. świadome i celowe, powodowanie obrażeń cielesnych. Działania te mogą mieć charakter bezpośredni lub pośredni. Obejmują takie zachowania jak np. popychanie i poszturchiwanie, aż do ciężkiego pobicia Wandalizm - to przemoc skierowana na pojęciem określa się zachowania skierowane - w sposób celowy i świadomy - na niszczenie przedmiotów albo cudzej własności. W pojęciu "niszczenie" zawiera się zarówno uszkodzenie jak i całkowita agresję fizyczną składają się pojedyncze zachowania, np.: uderzeniepotrąceniepodstawianie nogiwyrywanie przedmiotówszarpaniekopaniereakcje mimiczne: wykrzywianie się, przedrzeźnianieposługiwanie się w toku agresji przedmiotami: rzucanie, uderzanie, kłuciePrzemoc psychiczna /agresja słowna/Pod tym pojęciem kryją się następujące zachowania: agresja werbalna, np. obrażanie, znieważanie, ironizowanie, kompromitowanie; groźby, powiązane z przemocą skierowaną przeciwko osobom i przedmiotom, stosowanie presji i szantażu celem wymuszenia konkretnych zachowań; dyskryminacja (poniżanie, naruszanie cudzej godności).Na agresję słowną składać się mogą: grożenie straszenie będące zapowiedzią przykrych konsekwencji, jakie oczekują daną osobę, jeśli nie zachowa się zgodnie z wolą agresora odbieranie lub ograniczanie swobody i uprawnień przysługujących danej osobie, np. odsuwanie od pewnych czynności, zabranianie uczestnictwa w niektórych pracach czy zabawach podawanie fałszywych informacji w celu wprowadzenia w błąd, np. błędne podpowiadanie w czasie lekcji wyśmiewanie kpiny złośliwe uwagi połączone z naśladowaniem gestów, mimiki, wyglądu, sposobu zachowania drugiej osoby, przezwiska obmawianie plotkowanie skarżenie donoszenie Zachowanie agresywne pojawić się może jako następstwo stanu, który określa się mianem frustracji. Frustracja ma miejsce wtedy, gdy jednostka dążąc do zaspokojenia swoich potrzeb biologicznych lub psychicznych i osiągnięcia określonych celów, napotyka w toku działania na trudne do pokonania przeszkody. Przeszkoda wywołać może gniew, który zostaje skierowany na określone osoby lub rzeczy, przybierając postać ataku fizycznego lub frustracji może być: brak poczucia bezpieczeństwa brak zdobycia uznania, sukcesu brak kontaktów z rodzicami, rówieśnikami, nauczycielem potrzeba samodzielności, aktywności potrzeba uznania społecznego niesprawiedliwa ocena Wobec uczniów zachowujących się agresywnie na tle frustracji należy ustalić, które potrzeby dziecka uległy blokadzie oraz rozważyć możliwość ich zaspokojenia. Konwencjonalnym sposobem eliminowania agresji jest karanie za agresywne zachowania. Jednakże, jak wskazują badania, karząc za agresję możemy uzyskać rezultat odwrotny od zamierzonego - nie likwidację, lecz utrwalenie zachowań agresywnych. Karanie za agresję przynosi często pozorne i krótkotrwałe efekty. Karana agresja może ulec stłumieniu i manifestować się w postaci wrogich myśli, pragnień, wyobrażeń. Karanie zachowań agresywnych doprowadzić może do tzw. przemieszczania agresji: uczeń nie będzie przejawiał agresji w obecności osoby karzącej, lecz "wyładuje" napięcie emocjonalne na innych obiektach w sytuacjach, w których nie czuje się zagrożony się pytanie "czy wobec tego należy w ogóle stosować kary"? Kary należy stosować, ale ze szczególną rozwagą. . Przejawiać należy postawę nie sędziego, który ocenia i karze, lecz postawę opiekuna starającego się pomóc. Skutecznie przeciwdziała kara "psychologiczna" tzn. manifestowanie przykrości, jaką naganne zachowanie sprawiło wychowawcy, kary słowne połączone z tłumaczeniem, wyjaśnieniami, perswazją. Kara słowna budzi u karanego poczucie niechęci, gniewu, kara psychologiczna natomiast prowadzi do poczucia winy, która stać się może motywem zmiany dotychczasowego pamiętać o następujących zasadach: nie stosuj kar fizycznych - nie można eliminować u kogoś zachowań agresywnych, samemu będąc agresywnym karanie słowne, perswazyjne, "psychologiczne" wymaga opanowania własnych negatywnych emocji - nie karz w uniesieniu, zdenerwowaniu jeśli karzesz, staraj się, aby wychowanek zrozumiał sens stosowanej kary, wyjaśnij za co i dlaczego został ukarany karząc za zachowania agresywne, równocześnie dostrzegaj i nagradzaj pozytywne zachowania ucznia. Pomijając wpływ rodziny i środowiska na kształtowanie postaw u dzieci, chciałabym zatrzymać się na dwóch aspektach mających według mnie ogromny wpływ na zachowanie się dzieci:I. BŁĄD WYCHOWAWCZY NAUCZYCIELA. Gdy nauczyciel popełnia błąd wychowawczy, a więc przekracza prawa ucznia - osoby do szacunku, godności, akceptacji, rozwoju, większość uczniów doświadcza takich emocji jak poniżenie, bezradność, strach co staje się przyczyną agresji. W ostatnich latach opinię społeczną bulwersują doniesienia o agresywnym zachowaniu się dzieci i młodzieży. Rosnąca agresja w interakcjach dzieci również na terenie szkół staje się jaki jest w tym udział samych nauczycieli? Współczesna krytyka szkoły jest najczęściej krytyką tych instytucjonalnych więzów, które "usztywniają" relację między nauczycielem i uczniem, czyniąc tym samym z nauczyciela urzędnika przekazującego wiedzę, nadzorującego jej przyswajanie i oceniającego ucznia. Nauczyciel nie jest postrzegany jako osoba życzliwa uczniowi, ale oceniająca go w pewien specyficzny sposób. Ocena bowiem w tradycyjnej szkole polega głównie na wyszukiwaniu tego, czego uczeń nie wie lub nie umie, co robi źle i co w ogóle można mu zarzucić. W takiej sytuacji relacja między nauczycielem a uczniem jest pełna zafałszowań - uczeń używa wszelkich sposobów, by nauczyciel nie znał całej prawdy na jego temat, a szczególnie związanej z jego trudnościami i brakami. A od relacji między nauczycielem i uczniem, od tego czy będą to relacje zaufania, życzliwości, współodpowiedzialności , czy też stosunki nieufności i przymusu, zależy przebieg procesu wychowawczego i trwałość jego wpływu na osobę ucznia. Nauczyciel, który posiada tylko wiedzę, rzadko bywa dobrym pedagogiem. Jego braki w zakresie nawiązywania dojrzałych kontaktów z wychowankami, niska wrażliwość percepcyjna na sytuacje wymagające interwencji pedagogicznej, nieudolność w rozwiązywaniu problemów prowadzi z reguły do ukształtowania konfliktowych i destrukcyjnych stosunków w klasie. Prowadzi to w konsekwencji do frustracji, bezradności i zniechęcenia u nauczycieli z jednej strony, z drugiej natomiast do niezadowolenia uczniów przybierającego formę buntu wobec szkoły i nauczycieli oraz do nasilenia się zaburzeń o charakterze nerwicowym. Nauczyciele niejednokrotnie opanowali w sposób mistrzowski umiejętności nauczania, a kiepsko natomiast - wychowania. W szczególności - rozwiązywania problemów i konfliktów w relacjach: uczeń –inni uczniowie, nauczyciel - rodzic. Dlatego też, agresja i przemoc w szkole to takie formy zachowania się nauczycieli wobec uczniów - u podstawy których być może leżą dobre intencje albo poczucie bezsilności - które koncentrują się na sprawianiu uczniom przykrości i ... łatwo wywołują kontrreakcję. Najczęściej popełniane błędy przez nauczycieli, przyczyniające się do wzrostu poziomu agresji wśród uczniów: niewłaściwe sposoby komunikowania się z uczniami, powodujące ich agresję (poniżanie, krytykowanie, wyśmiewanie lub niezauważanie osiągnięć uczniów); zbyt rzadko wykorzystywane umiejętności konstruktywnego rozwiązywania sytuacji konfliktowych przez nauczycieli; nie skuteczne rozładowywanie napięć podczas lekcji (nastawienie na szybki skutek, bez uwzględniania przyczyn i warunków); nieumiejętność radzenia sobie z przeżywaniem silnych i trudnych uczuć wynikających z kontaktów z może nauczyciel? Nie istnieje jedna prosta recepta na zapobieganie i usuwanie agresji i przemocy w szkole. Tylko działania na różnych płaszczyznach i w różnych zakresach funkcjonowania szkoły i pedagogów dają możliwość ograniczenia tego problemu. Szkoła jest zobowiązana nie tylko do doraźnego reagowania na akty przemocy i agresji, ale także do prowadzenia długofalowej pracy profilaktyczno - wychowawczej w tym Wpływ telewizji. Jedną z istotnych przyczyn agresji dzieci i młodzieży jest oddziaływanie telewizji. Psychologowie od lat alarmują, że wątek agresji i seksu na ekranie albo wzmaga agresywność zwróconą przeciwko otoczeniu, albo wzmaga stany lękowe. U wszystkich widzów często powtarzająca się agresja zmniejsza wrażliwość i osłabia samokontrolę zachowań agresywnych. Dzieci uczą się przez naśladownictwo biorąc przykład z bohaterów ulubionych seriali lub kreskówek i nie ma dla nich znaczenia, czy są to osoby żywe czy mamy do czynienia z zwielokrotnieniem przemocy, to nie możemy mówić o niewinnych bajkach. Dzieci bowiem często utożsamiają się z ulubionymi bohaterami i poprzez naśladownictwo przejawiają ich cechy. Przyjmują bez zastrzeżeń wszystkie ich poglądy i zasady ulubionego bohatera, nie zastanawiając się nad tym, czy są one słuszne z obiektywnego punktu widzenia, którego jeszcze nie dostrzegają. Wpływ telewizji na dzieci uzależniony jest min. od stosunku rodziców do tego problemu. Jeżeli rodzice nie ustalają dziecku reguł oglądania TV, nie oglądają jej razem z dzieckiem, nie rozmawiają o oglądanych przez dzieci programach, prawdopodobieństwo ulegania przez dzieci wzorcom prezentowanym przez TV jest większe. Jeszcze bardziej pewne jest, że dzieci ulegną wpływom TV w sytuacji, gdy rodzice często oglądają telewizję i nie mają innych zainteresowań, przez co przyczyniają się do wytworzenia nawyku u dzieci oglądania TV. Tak więc wybór programów dla dziecka nie powinien być przypadkowy. Zawsze należy brać pod uwagę charakter, treść programu oraz możliwości percepcyjne widza. Bezpowrotnie minęły czasy gdy żyliśmy w przekonaniu, że telewizja jest elementem integrującym rodzinę, że wspólne oglądanie telewizji umacnia więzy rodzinne, a dziecko przed telewizorem jest bezpieczniejsze niż na ulicy. Teraz przemożny wpływ telewizji niepokoi społeczeństwo, zwłaszcza w kontekście rosnącej przestępczości dzieci i młodzieży. Telewizję zaczęto postrzegać jako jedną z głównych przyczyn narastającej agresywności nie letnich. Wszystkie dzieci uczą się przez próby i błędy, nagrody i kary, obserwację i naśladownictwo. Zwłaszcza obserwacja i naśladownictwo jako sposoby uczenia się zachowań społecznych są ważne, gdyż obejmują nie tylko modele społeczne w postaci żywych osób, ale także modele fikcyjne - a więc i postaci z Nie wiemy jaki będzie świat dla którego wychowujemy dzieci. Wciąż rodzą się nowe niebezpieczeństwa i nowe nadzieje. Człowiek uzbrojony w tak wielką moc nauki może być straszny, może być wspaniały. Wszystko zależeć będzie nie tylko od stanu jego umysłu, ale także od postawy moralnej. Pojęcie agresji jest trudne do zdefiniowania. Zachowanie agresywne polega na bezpośrednim lub pośrednim wyrządzaniu krzywdy. Od agresji ujmowanej behawioralnie (jako zachowanie) odróżniamy agresywność rozumianą jako względnie trwałą gotowość do reagowania agresją (cecha osobowości). Agresywność zmienia się na przestrzeni życia człowieka, wskazując największe nasilenie w młodości. Dziecko rzadko ma intencje szkodzenia, a jego działania są na ogół spontaniczne. Im dziecko młodsze, tym agresja jest bardziej bezpośrednia i globalna: obejmuje zarówno kontakt fizyczny, słowa jak i pantomimiczną ekspresję gniewu. Chłopcy uważani są za bardziej agresywnych, gdyż stosują agresję spontaniczną i aktywną, zaś dziewczęta stosują pośrednie formy agresji, działają w ukryciu, miewają marzenia agresywne. Dzieci uczą się agresji w domu, w szkole, na ulicy oraz ze środków masowego przekazu. Ludzie zmęczeni trudnościami codziennego życia, zgorzkniali, rozczarowani brakiem perspektyw bywają napięci, skłonni do wybuchów gniewu. Dzieci to widzą, uczą się także, że agresywne zachowanie bywa skuteczne. Dzieci uczą się nie na podstawie naszych słów lecz czynów. Rodzice, dziadkowie, wychowawcy najsilniej oddziałują na swych podopiecznych własnym przykładem. Jeśli postępowanie rodziców jest niezgodne z przekazywanymi dziecku normami - budzi jego protest. Jest to protest słuszny. Jakich więc wzorów dostarczamy dzieciom w najbardziej chłonnym okresie ich rozwoju? Czy kochamy i kochania uczymy? Jacy my dorośli jesteśmy i co robimy aby nie zawieść dziecięcej ufności? Czy jesteśmy ludźmi dobrymi i dobroć zaszczepiamy dzieciom? Janusz Korczak pisał: "często myślałem, co to znaczy być dobrym. Zdaje mi się, że dobry to taki, który ma wyobraźnię i rozumie, jak jest drugiemu, umie odczuć co czuje drugi. Jeśli ktoś męczy żabę lub muchę zaraz inny powie: a gdyby tobie tak zrobili?" Często zdarza się tak, że ludzie pragnąc dobra - czynią zło. Wtedy gdy nadmiernie przeciążamy dziecko obowiązkami, gdy brakuje nam dla niego czasu, bo zajęci jesteśmy zarabianiem pieniędzy, ciągle się spiesząc wymagamy od dziecka ponad jego możliwości. Nie zaspokajamy jego podstawowych potrzeb - miłości i poczucia bezpieczeństwa, wtedy staje się ono agresywne, rozdrażnione. Agresja powinna zawsze pozostać bez sukcesu i prowadzić do przykrości, niepowodzeń, strat. Szczególnie istotne wydają się działania wychowawcze uczące konstruktywnych zachowań w sytuacji frustracji, rozwijanie samokontroli dziecka poprzez stawianie przed nim odpowiedzialnych, samodzielnie rozwiązywalnych zadań, a także pobudzanie jego autorefleksji. Ważną rolę odgrywają indywidualne i zespołowe zabawy "gry w role" przy czym należy pamiętać, że głównym instrumentem hamowania agresji jest komunikowanie się międzyludzkie oparte o mowę. Przede wszystkim to jednak sam wychowawca powinien być modelem nieagresywnego zachowania. Modne stało się krytykowanie szkoły i deprecjonowanie wychowania, w szkole ma być ciekawie, partnersko, demokratycznie, "na luzie" i możliwie bezstresowo. Tymczasem oczekiwania takie do końca spełnione być nie mogą, gdyż proces wychowawczy bez różnych nieprzyjemności zarówno dla wychowawcy jak i wychowanka obyć się nie może. Hierarchia właściwa szkole i jej funkcja rzeczywista zawsze sytuują wychowanka w pozycji niższej od nauczyciela, i to ten ostatni, nie uczeń egzekwuje, napomina, ocenia, karze. Widzimy, że społeczeństwo wychowujące ostatnich lat samo niezbyt pojmuje procesy przekształceń, którym podlega. Zagubiona wydaje się rodzina, o czym świadczy wzrost obserwowanych w jej obrębie zjawisk patologicznych. Utracił też niekwestionowany do niedawna autorytet kościół. Kwestia odpowiedzialności czy współodpowiedzialności za czyny agresywne jest najczęściej przemilczana przez dorosłych jak i J., "Agresja u dzieci szkoła porozumienia", Warszawa 2002 Gordon T., "Wychowanie bez porażek", Warszawa 1993Kozłowska A., " Zaburzenia emocjonalne u dzieci w wieku przedszkolnym", Warszawa 1984. Skorny Z., "Psychologiczna analiza agresywnego zachowania się", Warszawa 1968 Umieść poniższy link na swojej stronie aby wzmocnić promocję tej jednostki oraz jej pozycjonowanie w wyszukiwarkach internetowych: zmiany@ największy w Polsce katalog szkół- ponad 1 mln użytkowników miesięcznie Nauczycielu! Bezpłatne, interaktywne lekcje i testy oraz prezentacje w PowerPoint`cie --> (w zakładce "Nauka"). Chociaż, jak wynika z badania CBOS, już 40 proc. uczniów uznaje przemoc za poważny problem polskiej szkoły, wielu rodzicom wydaje się niemożliwe, by ich dziecko padło ofiarą agresji ze strony koleżanek i kolegów. – Wychodził do szkoły, ale do niej nie docierał. Czułam, że coś jest nie tak – mówi Maria, matka Piotra. Zaniepokojona, umówiła syna na rozmowę z psychologiem. Dopiero po kilku spotkaniach dowiedziała się, co tak naprawdę wydarzyło się w technikum, w którym chłopak rozpoczął naukę. – Koledzy z klasy zaciągnęli go do piwnicy, rozlali wodę i kazali wycierać podłogę. Najpierw skarpetkami, później sznurowadłami wyciągniętymi z adidasów. Na koniec zagrozili, że jak komuś powie, to go pobiją. Nie powiedział, ale do szkoły więcej nie poszedł – dodaje Maria. Nie potrafi zrozumieć, dlaczego to właśnie jej syn stał się klasową ofiarą. – Może dlatego, że był spokojny, nie pił i nie palił – zastanawia się. Koledzy z gimnazjum wspominają go jako normalnego chłopaka, przeciętnego ucznia, dobrego kolegę. – Nigdy nikogo nie zaczepiał – zapewnia Ania, koleżanka z klasy. Od incydentu w piwnicy minęły dwa lata. Piotrek chodzi do innej szkoły, ale o tym, co się wydarzyło, trudno mu zapomnieć. – Przemoc w szkole nie jest czymś nowym, ale dopiero teraz prowadzone są badania, które pokazują skalę tego zjawiska – mówi Patrycja Rzepecka, psycholog z Akademickiego Centrum Psychoterapii Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Jej zdaniem jedną z przyczyn agresji wśród młodzieży są problemy z komunikacją. Dorośli nie uczą dzieci, w jaki sposób powinny wyrażać swoje potrzeby, emocje i nie zwracają uwagi na niewłaściwe zachowania, niegrzeczne odzywki czy wyrywanie przedmiotów z rąk. Brak reakcji w takich sytuacjach może prowadzić do eskalacji agresji. Inną przyczyną jest przypadkowy dobór uczniów w klasie. – Niejednokrotnie są to osoby, które nie mają wspólnych zainteresowań, nie lubią się i nie potrafią się dogadać. Do tego dochodzi rywalizacja i porównywanie oraz oceny. Często postępy i porażki uczniów omawiane są na forum całej klasy, co rodzi frustrację i agresję. Jeżeli dziecko dostanie złą ocenę, a klasa się z niego śmieje, to wcześniej czy później odda to w jakiś sposób grupie – mówi Patrycja Rzepecka. Kiedy Piotrek poinformował dyrektorkę technikum, że chce zmienić szkołę, powiedział tylko, że w klasie nie czuł się najlepiej. O szkolnej piwnicy nie wspomniał, więc jego oprawcy nie zostali ukarani. – Trudno kogokolwiek ukarać, skoro nikt nie wie, że do takiego zdarzenia doszło – mówi psycholog. Milczenie można próbować uzasadnić dobrem dziecka, ale to nie jest najlepsze rozwiązanie. Jeżeli w szkole dojdzie do przemocy, to sprawcy powinni ponieść karę, a z ofiarami i ze świadkami trzeba rozmawiać. Udzielić im wsparcia i pomocy. – Bycie świadkiem agresji również jest bardzo trudnym doświadczeniem. Rodzi poczucie bezradności. Młody człowiek może nabrać przekonania, że jedyne co może zrobić, to biernie patrzeć. Później, albo zacznie chodzić opłotkami, żeby nie paść ofiarą przemocy, albo znajdzie się w kręgu osób przejawiających zachowania agresywne, myśląc, że w ten sposób zostanie ochroniony – ocenia psycholog. Maria wspomina, że najtrudniejszą rzeczą było dotarcie do Piotra i poznanie prawdy. Innym rodzicom powtarza, żeby rozmawiali ze swoimi dziećmi, obserwowali je i zwracali uwagę na nieobecności w szkole. Zdaniem Patrycji Rzepeckiej jest wiele symptomów, które mogą świadczyć o tym, że dziecko ma problemy. – Jeżeli nagle zmieni swoje zachowanie. Zacznie mówić, że nie lubi chodzić do szkoły, że jest beznadziejne lub uciekać w chorobę, to może być sygnał, że dzieje się coś złego – zaznacza psycholog. Podkreśla, że takich sygnałów nie należy lekceważyć, a jeżeli mamy dobry kontakt z dzieckiem, to jest duża szansa, że nam o wszystkim powie. Najważniejsze jest jednak to, co z tymi informacjami później zrobimy. – Powinniśmy zebrać jak najwięcej szczegółów, przekonać dziecko, że musi reagować i aktywnie je w tym wspomóc. Wytłumaczyć, że jeśli nic nie powie, to znaczy, że ulega. A jeżeli powie, wówczas sprawca zostanie ukarany, otrzyma sygnał, że źle postępuje – dodaje Patrycja Rzepecka. Agnieszka Konieczny Continue Reading Przemoc w szkołach nie wzrosła w ostatnich latach - poinformował MEN na posiedzeniu sejmowych podkomisji: ds. kształcenia i wychowania oraz ds. młodzieży. Posłowie PiS, powołując się na dane policji, mówili o 100-proc. wzroście przestępstw popełnionych w szkołach. MEN prowadzi systemowe i długofalowe działania mające ograniczyć zjawiska agresji i przemocy wśród uczniów - zapewnił wiceminister edukacji Tadeusz Sławecki, który w czwartek spotkał się z posłami dwóch podkomisji: ds. jakości kształcenia i wychowania oraz ds. młodzieży. Tematem posiedzenia była agresja i przemoc w polskich szkołach. Wiceszef MEN przekonywał, że w szkołach zmniejszyła się liczba przypadków przemocy fizycznej wśród uczniów; rzadziej obiektem agresji uczniowskiej stawali się również nauczyciele. Wzrosła za to przemoc werbalna i odnotowano większą liczbę wymuszeń, nie związanych jednak z kradzieżami. Przedstawiając informację Sławecki powołał się na badania prowadzone przez CBOS i Uniwersytet Warszawski. Z informacji MEN wynika także, że w porównaniu z 2006 r. zmniejszył się odsetek uczniów uczestniczących w bójkach. Wzrosła natomiast o około pięć proc. liczba uczniów z klas V i VI szkoły podstawowej, którzy doświadczają dręczenia ze strony kolegów. Ponadto wzrosła tzw. cyberprzemoc, która polega na wykorzystywaniu przez uczniów np. telefonów komórkowych lub internetu. Sławecki powoływał się również na dane Systemu Informacji Oświatowej. "Dane w kategoriach: pobicie, umyślne uderzenie oraz nieumyślne uderzenie, które były gromadzone w latach 2005-2011, wskazują jednoznacznie na obniżenie o ok. 50 proc. wskaźnika w powyższych kategoriach. Natomiast łączna liczba wypadków spowodowanych przez nieumyślne uderzenie w roku 2011 spadła o 49 proc. w stosunku do 2005 r." - referował wiceminister. Dodał przy tym, że tego rodzaju wypadki najczęściej miały miejsce na zajęciach wychowania fizycznego oraz na przerwach międzylekcyjnych. Informację MEN skrytykowali posłowie PiS, którzy omawiając problem przemocy w szkołach powołali się na raport policji z 2011 r. dotyczący przestępczości na terenie placówek oświatowych i wychowawczych. "Do różnego typu szkół uczęszczało 48 852 nieletnich sprawców, tj. 98,4 proc. ogólnej liczby nieletnich sprawców czynów karalnych ujawnionych w 2011 r. Z danych statystycznych wynika, że w 2011 roku na terenie placówek oświatowych i wychowawczych stwierdzono ogółem 31 596 przestępstw, tj. o 1303 więcej niż w roku 2010" - cytował informację policji poseł PiS Lech Sprawka. W 2007 r., gdy polską oświatą kierował rząd Jarosława Kaczyńskiego liczba przestępstw w szkołach - jak zwrócił uwagę Sprawka - wynosiła ok. 17 tys. "Czyli na przestrzeni kilku lat doszło do podwojenia tej liczby przestępstw" - alarmował poseł. Jak ocenił, MEN przedstawiając wyłącznie pozytywne informacje w tej sprawie bagatelizuje problem. Inny poseł PiS Zbigniew Dolata zarzucił rządom PO-PSL bierne przyglądanie się "narastaniu złego zjawiska dotykającego dzieci". W odpowiedzi Sławecki zwrócił uwagę, że sprawcami przestępstw na terenie szkół, które są ujęte w policyjnych statystykach, mogą być nieletni oraz osoby dorosłe. "Złapanie dilera na boisku szkolnym o dwunastej w nocy też jest ujęte tu jako zdarzenie popełnione na terenie szkoły" - mówił Sławecki, tłumacząc, że statystyki policji są zbiorcze i nie odnoszą się do liczby przestępstw popełnianych przez uczniów. Z kolei posłanka PO Elżbieta Gapińska zwróciła uwagę, że w Polsce, podobnie jak w żadnym innym kraju w Europie lub na świecie, nie jest możliwa całkowita eliminacja przemocy w szkole. Zwróciła jednak uwagę, że w kształtowaniu postaw uczniów istotną rolę odgrywają ich rodziny, czy jest w nich przyzwolenie na przemoc. "Zjawisko to jak np. uderzenie dziecka poprzez klapsa czy przemoc psychiczna zmniejsza się. Dzieci nie będąc tak traktowane nie będą też traktować tak innych" - mówiła. Podsumowując wystąpienie wiceminister przedstawił wybrane projekty profilaktyczne MEN, Koalicję na rzecz Bezpiecznej Szkoły prowadzoną wspólnie z organizacjami pozarządowymi, dzięki której powstała strona internetowa Znajdują się na niej poradniki o tym, jak radzić sobie z przemocą w szkole lub przestrzec młodzież przed demoralizacją i przestępczością. Sławecki podkreślał też rolę rodziców w zapewnianiu bezpieczeństwa uczniom. "Za bezpieczeństwo odpowiadamy wszyscy. Szkoła, rodzice i wszyscy, którzy poczuwają się do tego, aby walczyć ze złem" - konkludował Sławecki. Katalog Elżbieta ŻurekPedagogika, ArtykułyAgresja w szkole: formy, przyczyny, zapobieganie Agresja w szkole: formy, przyczyny, zapobieganie Motto: "Kwiat potrzebuje słońca, aby być kwiatem, człowiek potrzebuje miłości, aby być człowiekiem" (Phill Bosmans) SPIS TREŚCI: Wstęp 1. Agresja - określenie pojęcia 2. Przyczyny występowania zachowań agresywnych 3. Pięć celów agresji wśród dzieci 4. Jak rozpoznać ofiarę i opresora 5. Zapobieganie agresji wśród dzieci Bibliografia Załącznik - opis i analiza przypadku Wstęp Przemoc stała się dziś jednym z najważniejszych problemów w naszych szkołach. Istniała ona najprawdopodobniej od bardzo dawna. Jednak częstość występowania tego zjawiska powodowała, iż nie prowadzono zbyt często badań nad określeniem form, przyczyn czy środków zaradczych. W Polsce badania nad zjawiskiem przemocy w szkole rozpoczęły się właściwie dopiero w latach osiemdziesiątych. Aktualne badania potwierdzają, iż zjawisko to rozprzestrzenia się w sposób zastraszający. Dzisiaj największym problemem w szkołach jest przemoc jakiej dopuszczają się starsi uczniowie wobec młodszych kolegów. Wobec uczniów, którzy nie chcą się podporządkować starszym i silniejszym, stosuje się najróżniejsze kary. Szczególnie niebezpieczne i upokarzające jest zjawisko przypominające wojskową falę. Tzw. otrzęsiny przyjmują niekiedy dość drastyczne formy, dochodzi do ciężkich pobić, wymuszania haraczu, prób uczynienia z pierwszaków służących i chłopców na posyłki, zabieranie młodszym kieszonkowego, wymuszanie przynoszenia z domów cenniejszych przedmiotów itp. Często poszkodowani ze strachu nie zgłaszają tego wychowawcom i dyrekcji. Dochodzi nawet do desperackich aktów porzucania nauki przez prześladowanych, zmiany szkół, a nawet prób samobójczych. Uczniowie w szkole mogą się również spotkać z przemocą ze strony nauczycieli. Formą takiej przemocy będzie wystawienie niesprawiedliwych ocen - dominacja nauczyciela nad uczniem. Coraz częściej spotykamy się z agresją ucznia wobec nauczyciela. Można dziś stwierdzić, że zapanowała "swoista moda" na agresję. Wskazując na rozmaite źródła rozpowszechniania się agresji mówi się o: - kryzysie wychowania szkolnego, - braku autorytetów wychowawczych, - osłabieniu funkcji wychowawczej rodziców, - destrukcyjnym wpływie mediów. Trudno jest wskazać na jedną przyczynę tego zjawiska, jest ich wiele i są one ze sobą powiązane. Mają one związek z przemianami zachodzącymi w naszym społeczeństwie, szczególnie w ciągu ostatnich lat. Na tle ogólnego rozprężenia moralnego w państwie, zaniku autorytetów oraz wzorców, szkoła znajduje się na "widelcu", jest widoczna, łatwa do oskarżenia i posiada nikłe możliwości obrony. Na szczęście można zmieniać nastawienia dzieci, nauczycieli i rodziców, prowadząc z nimi rozmowy na temat przemocy, czyniąc to nie z pozycji krytyków, sędziów czy moralizatorów, lecz okazując zrozumienie i oferując współpracę w przeciwdziałaniu tym zjawiskom. Agresja - określenie pojęcia. Coraz częściej używane słowo "agresja" pochodzi z języka łacińskiego - aggressio i oznacza zachowania indywidualne oraz społeczne, których wspólną cechą jest zadawanie bólu, krzywdy i cierpienia drugiemu człowiekowi, z intencją szkodzenia. Przy zachowaniach indywidualnych w grę wchodzi sfera emocjonalna i psychiczna człowieka, zmierzająca do wyładowania niezadowolenia lub gniewu na osobach lub rzeczach. Działający podmiot, może agresję ukierunkować nie na inne osoby, lecz na samego siebie i wówczas mówimy o autoagresji. O agresji mówi się także na płaszczyźnie stosunków społecznych, prawnych i politycznych. Największym przejawem agresji w układach międzynarodowych, w historii dziejów była druga wojna światowa. W literaturze psychologicznej termin "agresja" ma dwa znaczenia. Pierwsze odnosi się do obserwowalnych faktów behawioralnych, nazywanych zachowaniami lub czynnościami agresywnymi, drugie zaś do mechanizmów psychologicznych, związanych z cechami osobowości. Odpowiedniejszy jest tu więc termin "agresywność". Agresję można także objaśniać na trzy sposoby: traktując ją jako instynkt, jako następstwo frustracji, bądź jako nawyk, czyli rezultat uczenia się. Teoria instynktów wskazuje na wrodzone skłonności agresywne, czyli instynkt, który jest nieustannym źródłem agresji. Teoria frustracji - agresji utrzymuje, że źródłem agresji może być frustracja, prowadząca jeśli tylko się pojawi, do powstania agresywnych impulsów. Frustracja wg teorii Berkowitza wywołuje gniew, będący specyficzną emocją dla agresji i jest jej niezbędnym podłożem. Jednak gniew to zaledwie gotowość do agresywnego zachowania, które może pojawić się lub nie. Koncepcja Berkowitza tłumaczy, dlaczego pewne sytuacje są agresjotwórcze tylko dla pewnych osób i podaje wyuczone sposoby interpretacji jako podstawowe przyczyny wzbudzania gniewu i aktualizowania go w akcie szkodzenia. A. Bandura za główną przyczynę agresywności uznał jej wyuczenie się przez jednostkę, ponieważ nikt nie przychodzi na świat z umiejętnością posługiwania się nożem, bronią, słownego dokuczania itp. Toteż jasne jest, że zostały one nabyte i utrwalone w procesie uczenia się. Uczenie się agresji przez jednostkę odbywa się głównie poprzez uczenie się obserwacyjne. Bezpośrednie obserwowanie modela sprawia, że jednostka dowiaduje się, jak można przejawić działanie agresywne oraz zapamiętuje plan, schemat działania. Źródłem wpływu modelującego są przede wszystkim rodzice, zachowujący się agresywnie czy stosujący surowe kary, a także rówieśnicy i grupy podkulturowe oraz środki masowego przekazu. Ogromne znaczenie w procesie uczenia się agresji mają bezpośrednie doświadczenia jednostki, w tym zwłaszcza wygrywane bójki, czy skuteczne odpieranie ataków. O powstaniu nawyku agresywnego zachowania decyduje wystąpienie wzmocnień pozytywnych po ich przejawieniu. Wzmocnieniami są nagrody materialne, aprobata osób znaczących, redukcja bólu w przypadku skutecznego kontrataku. Wiolet Oaklander pisze: "Mam jednak wrażenie, że czyny agresywne nie są rzeczywistym wyrazem złości, lecz wywodzą się z własnych uczuć. Czyny agresywne, często zwane czynami antyspołecznymi, mogą przejawiać się jako zachowania destruktywne, takie jak niszczenie mienia, kradzieże, podpalanie. W dziecku, które ucieka się do wrogich, przykrych zachowań, widzę dziecko, które w swoim wnętrzu jest pełne gniewu, czuje się odepchnięte, jest niepewne, zastraszone i dotknięte, często posiadające bardzo słabo rozwinięte poczucie własnej wartości... Nie jest ono wstanie - lub ze strachu nie jest gotowe - do wyrażania własnych uczuć, bowiem gdyby to uczyniło, mogłoby stracić siłę, potrzebną do przejawiania swoich agresywnych zachowań." Agresja w formie zachowań aspołecznych, destruktywnych jest wyrazem niskiego poczucia własnej wartości oraz głębokiej niepewności, strachu i frustracji. Należy rozumieć ją jako wołanie o pomoc. Przyczyny występowania zachowań agresywnych. a) Przyczyny wywołane nie zaspokojeniem podstawowych potrzeb dzieci. Jedną z przyczyn agresywnego zachowania się dzieci są frustracje wywołujące wystąpienie poczucia krzywdy, emocji, gniewu lub zdenerwowania. Powstają one na wskutek przeszkadzaniu dziecku w zabawie, obraźliwych przezwisk kolegów, otrzymanie na lekcji niskiej oceny, stosowanie przez rodziców surowych kar fizycznych, zaistnienia przykrych dla dziecka wydarzeń losowych. Powstawaniu agresywnego zachowania sprzyja zwłaszcza blokada potrzeby uznania społecznego oraz potrzeby samodzielności. Potrzeba uznania społecznego jest zaspokajana przez pozytywne kontakty uczuciowe z bliskimi osobami. U dziecka te funkcje spełniają przede wszystkim rodzice, jeśli akceptują swoje dziecko, odnoszą się do niego życzliwie, zapewniają mu opiekę i pomoc w trudnych sytuacjach. Zbyt częste upominanie dziecko przez rodziców, wytykanie mu różnych wad i braków, porównywanie z innymi jest przyczyną powstania blokady potrzeby uznania społecznego. Nadmierne ograniczanie samodzielności dziecka wywołuje jego sprzeciw oraz pobudza je do agresywnego zachowania. b) Oddziaływanie modeli zachowań agresywnych. Agresja może powstawać pod wpływem oddziaływania jej modeli, czyli wzorów zachowania występujących w otoczeniu, mimowolnie naśladowanych przez dziecko. Funkcje tę spełnia agresywne zachowania rodziców, krewnych sąsiadów, rodzeństwa lub kolegów szkolnych, z którymi to ma liczne kontakty. Niewątpliwie poważnym źródłem zagrożenia dla młodych ludzi jest czerpanie wzorców złych zachowań z mediów (telewizja, internet, prasa). c) Zmiany chorobowe w organizmie dzieci. Agresywne zachowanie się może powstawać na podłożu zachodzących w organizmie zmian chorobowych. Jest ono wtedy jednym z objawów niektórych zaburzeń nerwicowych oraz chorób psychicznych. Dzieci takie z błahych powodów denerwują się, wpadają w gniew, obrażają się, co sprzyja występowaniu agresji. d) Indywidualne doświadczenia nabyte przez dziecko. Jedną z form agresywnego zachowania jest agresja instrumentalna. Kształtuje się ona pod wpływem indywidualnych doświadczeń nabytych przez dziecko. Opierając się na nich wytwarza się u niego przekonanie, że za pośrednictwem agresywnego zachowania można uzyskać różne korzyści osobiste, zrealizować własne cele i pragnienia. Sprzyja tu kierowanie się zasadą "przepychania się łokciami przez życie", kult siły i przemocy, dążenie do osobistego sukcesu nawet wtedy, gdy dzieje się to ze szkoda dla innych. e) Przyczyny wynikające z uwarunkowań pedagogicznych. Podstawowe źródła należy rozpatrywać w dwóch płaszczyznach: a) osobistym stosunku do pełnionej profesjonalnie roli wychowawcy, b) niedostatecznym merytorycznym przygotowaniu do funkcjonowania w zawodzie oraz braku doświadczenia pedagogicznego, które zdobywa się poprzez konfrontację wiedzy zdobytej w trakcie studiów z własna praktyką wychowawczą. Do podstawowych błędów, jakie może popełnić nauczyciel należą: - nie uwzględnianie zasady indywidualizacji w procesie nauczania i wychowania, - niedocenianie znaczenia dokładnej znajomości ucznia oraz jego podstawowego środowiska życia - rodziny, - za dużo ingerencji ze strony dorosłych (uszczęśliwianie, pilnowanie, kontrola dzieci), - ograniczona ruchliwość (za dużo siedzenia na krzesłach lub przy stołach, za mało przestrzeni do ruchu), - zbyt wysokie wymagania, przesycenie bodźcami - "normy do wykonania" nie odpowiadające możliwościom dzieci, wprowadzanie zbyt wielu rzeczy nowych, ciągłe motywowanie, - brak konsekwencji w zakresie stawianych dzieciom i młodzieży wymagań i egzekwowania ich spełnienia, - brak poszanowania godności osobistej ucznia (nietaktowne i brutalne traktowanie go, poniżające, ironiczne komentarze i uwagi), - chłodna reakcja na pozytywne zachowanie dzieci, - słowa zabijające komunikację ("Ile razy mówiłem, że..", Kiedy wreszcie zaczniesz słuchać itp.) - nieprzestrzeganie zasady obiektywizmu i bezstronności w ocenianiu uczniów, - stwarzanie uczniom sytuacji uprzywilejowania ze względu na pozycję społeczną rodziców, - nieumiejętność nawiązywania kontaktów z rodzicami. f) Wpływ środowiska rodzinnego. To rodzice są pierwszymi nauczycielami swych dzieci, stanowią dla nich wzór do naśladowania i nikt nie zastąpi dziecku miłości czy autorytetu matki i ojca. Do podstawowych przyczyn błędów popełnianych przez rodziców zaliczyć należy: - przenoszenie doświadczeń wyniesionych z domu rodzicielskiego do własnej praktyki wychowawczej, bez liczenia się z faktem, że zasadniczym zmianom uległy na przestrzeni minionych lat warunki życia oraz bez uwzględniania indywidualnych właściwości dziecka, - emocjonalne nastawienie do dziecka ze strony głównego opiekuna. (stwierdzono związek pomiędzy brakiem ciepła oraz zaangażowania w sprawy dziecka, a jego późniejszymi tendencjami do agresji i wrogości wobec innych ludzi), - bezrefleksyjne naśladowanie postępowania innych osób, - postawa przyzwalająca i tolerancyjna wobec dziecka połączona z brakiem ustalenia jasnych granic wobec agresywnego zachowania w stosunku do rówieśników, rodzeństwa i dorosłych, - rodzic "nie znoszący sprzeciwu", używający takich metod jak bicie, brutalne traktowanie, ostre wybuchy gniewu (przemoc zrodzi przemoc), - wiązanie z dzieckiem zbyt wygórowanych ambicji i aspiracji. Obecnie rodzice przestają być dla swoich dzieci źródłem mądrości życiowej. Zmęczeni trudnościami codziennego życia, zgorzkniali rozczarowaniami i brakiem perspektyw, bywają napięci, rozdrażnieni, skłonni do wybuchów gniewu. Wiele dzieci nie wytrzymuje tak silnego obciążenia psychicznego, opierając się temu, przeciwdziałają w różny sposób. Mechanizmy obronne to bunt, opór, prowokowanie, chęć odwetu, kłamstwo, wykręty, narzucanie swej woli, znęcanie się, niegodzenie się z przegraną, organizowanie się, tworzenie sojuszów, wycofywanie się, ucieczki, wagary itp. W literaturze od dwóch tysięcy lat zarzuca się rodzicom: - rozpieszczanie dzieci - nadmierną pobłażliwość - tolerowanie "wybryków" - nie licznie się ze słowami w obecności dzieci - rozwijanie u nich pychy i zarozumiałości - zamiłowanie do bogactwa i rozrzutnego trybu życia - skłonność do intryg - zazdrość - pasożytnictwo - lenistwo - wstręt do pracy. Takie zarzuty pod adresem rodziców formułował Kwintylian, A. Frycz Modrzewski, Makarenko, Gorki, Korczak. g) Filozofia walki. We współczesnej dobie liberalizmu pojawia się nowa filozofia życiowa oparta na ekspansji, konkurencji i sukcesie. Jej istotą jest bezwzględna konkurencja, chęć osiągania sukcesów za wszelką cenę. Jest to filozofia, której istotą jest uzyskiwanie przewagi nad innymi. Wartość człowieka jest mierzona jego przewagą nad drugim. h) Wpływ na brak wzorców i wartości mają również przekazy telewizyjne. Nie chodzi tu jedynie o eksponowanie przemocy, ale o lansowany wzór człowieka osiągającego sukces bezwzględnym często brutalnym postępowaniem. Rodzice powinni ingerować w to, co oglądają w telewizji ich dzieci, w jaki sposób spędzają wolny czas. Ale często ich nie ma w domu, są nieobecni w życiu dziecka. Nie ma osoby, która wprowadziłaby dzieci w świat powinności. Skutek tego, to - dzieci poszukują tożsamości w grupach rówieśniczych. Pięć celów agresji wśród dzieci i młodzieży 1. Agresja jako walka z elementami zabawy Cel: wypróbowanie swojej siły, radość ze zwycięstwa, itp. Niebezpieczeństwo: zabawa może mieć poważne następstwa, czasem krwawe. 2. Agresja jako obrona przed zagrożeniem Cel: przezwyciężenie strachu, unikanie obrażeń, itp. Niebezpieczeństwo: zniszczenie przeciwnika. 3. Agresja jako reakcja na frustracje Cel: wyrównanie krzywd, odwet za przegraną, za upokorzenie. Niebezpieczeństwo: czyste zaspokajanie potrzeb zastępczych. 4. Agresja jako "wywiad" Cel: badanie możliwości i granic tego, co dozwolone, wyznaczanie własnego i obcego terytorium, itp. Niebezpieczeństwo: egoistyczne dążenie do władzy. 5. Agresja jako ukryte pragnienie miłości Cel: pozyskanie uwagi, wsparcia, miłości, itp. Niebezpieczeństwo: zdobywanie "negatywnego" zainteresowania. Jak rozpoznać ofiarę i opresora Oto następujące wskazówki pomagające rozpoznać ofiarę przemocy: - ofiara jest często obiektem dokuczania, przezywania, albo wyśmiewania (np. może nosić brzydkie nazwisko); inni wydają jej rozkazy, wysługują się nią: zachowuje się jako osoba podporządkowana, zdominowana - inni urządzają sobie zabawy jej kosztem, robią to w ubliżający sposób - jest potrącana, kopana i nie umie się bronić, gdy wejdzie w kłótnie lub w walkę, wychodzi z niej przegrana - często płacze - książki, pieniądze i inne przedmioty będące własnością ofiary są odbierane, niszczone lub rozrzucane - ofiara nosi na sobie ślady przemocy: ma sińce, zadrapania, podarte ubranie - często jest izolowana - niechętnie włącza się ją do wspólnych działań - wygląda na osobę cierpiącą, nieszczęśliwą, depresyjną - trzyma się blisko dorosłych - ma trudności w wypowiadaniu się w klasie - pogarsza się w nauce - nie ma kolegów i ona nie odwiedza innych - boi się chodzić do szkoły - chodzi do szkoły i ze szkoły dziwną trasą - ma niespokojny sen, krzyczy w nocy, domaga się dodatkowych pieniędzy - potencjalne ofiary mogą być potencjalnie słabsze od rówieśników, być mniej sprawne w grach fizycznych, mieć niższą samoocenę, trudności we wchodzeniu do grupy i byciu w grupie - może mieć wybuchowy charakter i odpowiadać słownie lub fizycznie na ataki - być hiperaktywna, ofensywna i wytwarzająca napięcie - niezdarna i irytująca w swych zwyczajach - nie lubiana przez nauczycieli i innych dorosłych - może sama używać przemocy wobec słabszych od wykonuje te aktywności, którym poddana jest ofiara. Następujące wskazówki pomagają nam rozpoznać opresora: - sprawcy mogą być fizycznie silniejsi od rówieśników oraz sprawniejsi w aktywnościach sportowych i walkach - mają silną potrzebę dominacji i podporządkowania sobie innych - mają gorący temperament, łatwo wpadają w złość, są impulsywni i mają niską tolerancję na frustrację oraz sprzeciw - z trudem poddają się obowiązującym normom, mogą starać się o uzyskiwanie przewagi drogą oszustwa - są buntowniczy, chętnie się sprzeciwiają, są agresywni wobec dorosłych - są postrzegani jako twardzi, wykazują niską empatię wobec słabszych - mają najczęściej pozytywny obraz samego siebie - często w młodszym wieku angażują się w działania aspołeczne - wchodzą w złe towarzystwo. Zapobieganie agresji wśród dzieci. Przemoc w szkole, będąca różnego rodzaju formą agresji, tkwi głęboko w strukturze ludzkiej psychiki. Ponieważ agresji nie jest się w stanie zatrzymać, trzeba ją tylko ukierunkować, żeby znalazła bezpieczne ujście, bo radzenie sobie z agresją to umiejętność radzenia sobie z emocjami. Oddzielną kwestią jest to, czy nauczyciele są przygotowani do radzenia sobie ze zorganizowaną agresją wśród uczniów. Jednym ze środków zapobiegających przemocy jest powołanie zespołów do spraw przestępczości nieletnich. Pomocnym środkiem przeciw agresji w szkole jest propagowanie zachowań prospołecznych, kształtowanie zainteresowań dzieci i młodzieży, stwarzanie im szans samorealizacji, wyposażanie uczniów w konkretne umiejętności w zakresie komunikacji interpersonalnej, radzenia sobie ze stresem, rozwiązywania problemów, samooceny (adekwatna samoocena jest warunkiem prawidłowego funkcjonowania człowieka), samopoznania i kontroli emocjonalnej. Poczucie własnej wartości u dzieci, zorientowanie się w swoich mocnych stronach daje bodziec do podejmowania działań i kształtuje prawidłowe relacje ze światem. Nietrafna ocena swojej wartości powoduje naruszenie funkcji osobowości. Ktoś, kto akceptuje siebie, spostrzega także otaczający świat jako bezpieczne miejsce. Znaczącą rolę w szkole w tym zakresie odgrywa dobry samorząd uczniowski, harcerstwo i inne organizacje i stowarzyszenia. Wreszcie idzie o tworzenie przyjaznej atmosfery w szkole, aby uczniowie czuli się w niej bezpiecznie i odczuwali potrzebę przebywania w niej, a także odbudowywanie zaburzonej komunikacji interpersonalnej w relacjach uczeń - nauczyciel - rodzic. Konstruktywne porozumiewanie się jest istotnym wymiarem stanowiącym o klimacie społeczności danej szkoły i poziomie osiąganych przez nią efektów dydaktycznych i wychowawczych. Nabiera szczególnego znaczenia w sytuacji trudności edukacyjnych przeżywanych przez znaczną liczbę młodych ludzi. Wiele potrzeb duchowych, moralnych, kulturalnych i fizycznych dziecka można zaspokoić, realizując szkolny program nauczania. Skuteczność edukacji ma jednak ścisły związek z jakością kontaktów pomiędzy uczniami i nauczycielami. W komunikacji ważnym elementem jest umiejętność słuchania. Podstawowym celem aktywnego słuchania jest zrozumienie funkcjonowania innego człowieka poprzez empatię. Słuchanie wymaga angażowania wszystkich władz umysłowych, koncentracji i dyscypliny. Rolą nauczyciela jest raczej słuchanie niż mówienie, raczej obserwowanie niż skupianie się na sobie. Ludzie mogą porozumieć się tylko wtedy, kiedy mówią szczerze. Potrzebne są jasne wypowiedzi i stanowiska w danych sprawach. Nieszczerość prowadzi do problemów z komunikowaniem się. Należy u uczniów kształtować postawę asertywności. Asertywność to zachowanie pomagające w konkretnym i zdecydowanym komunikowaniu potrzeb, chęci i uczuć innym ludziom, bez naruszania w jakikolwiek sposób ich praw. Jest to alternatywa zachowania agresywnego, manipulacyjnego i biernego. "Głuchota" dorosłych na potrzeby dzieci i młodzieży powoduje blokowanie własnych uczuć, utratę godności, tłumienie własnego "ja", co w konsekwencji prowadzi do wyzwalania się agresji. Konwencjonalnym sposobem eliminowania agresji jest karanie za agresywne zachowania. Jednakże, karząc za agresję możemy uzyskać rezultat odwrotny od zamierzonego - nie likwidację, lecz utrwalenie zachowań agresywnych. Karanie za agresję przynosi często pozorne i krótkotrwałe efekty. Karana agresja może ulec stłumieniu i manifestować się w postaci wrogich myśli, pragnień, wyobrażeń lub doprowadzić może do tzw. przemieszczania agresji, gdzie dziecko "wyładuje" napięcie emocjonalne na innych obiektach w sytuacjach, w których nie czuje się zagrożony ukaraniem. Nasuwa się pytanie "Czy wobec tego należy w ogóle stosować kary?" Kary należy stosować, ale ze szczególną rozwagą. Należy jednak pamiętać o następujących zasadach: - nie stosuj kar fizycznych - nie można eliminować u kogoś zachowań agresywnych, samemu będąc agresywnym, - karanie słowne, perswazyjne, "psychologiczne" wymaga opanowania własnych negatywnych emocji - nie karz w uniesieniu, w zdenerwowaniu, - jeśli karzesz, staraj się, aby dziecko rozumiało sens stosowanej kary, wyjaśnij za co i dlaczego został ukarany, - karząc za zachowania agresywne, równocześnie dostrzegaj i nagradzaj pozytywne zachowania dziecka. Słuszne stają się tu słowa Phila Bosmana "Kwiat potrzebuje słońca, aby być kwiatem, człowiek potrzebuje miłości, aby być człowiekiem", a także słowa ks. Malińskiego "... można nawracać błyskawicami, gromami i zawieruchą, albo światłem świeczek choinkowych, ogniami bengalskimi i śpiewem kolęd. Można nawracać ludzi cierpieniem, poważnymi rozmowami, pouczeniami i karą, albo żartem, dowcipem, uśmiechem i pogłaskaniem po głowie... W naszych kontaktach z ludźmi krzyk i kara powinny stanowić wyjątek, a na co dzień ciepło, serdeczność i przytulenie do serca." Wiodącą rolę wśród instytucji, które zapobiegają zachowaniom aspołecznym dzieci i młodzieży pełni szkoła i odpowiednie terenowe organy oświaty oraz organy wymiaru sprawiedliwości - sąd rodzinny oraz policja. Obok instytucji państwowych w resocjalizacji biorą udział także organizacje społeczne, młodzieżowe i zawodowe. Należałoby tu wymienić Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, Centrum Pomocy Rodzinie, CARITAS, Ośrodek Pomocy Społecznej, Związek Harcerstwa Polskiego. W wielu sytuacjach nauczyciel może zwrócić się po pomoc do w/w instytucji. W eliminowaniu przemocy ważną rolę odgrywa współpraca z rodzicami. Wspierając działania szkoły, wszystkim winno towarzyszyć zaangażowanie. Kilka rad komunikowania się z dzieckiem. Dzieci uczą się od nas: - Dziecko krytykowane - uczy się potępiać. - Dziecko żyjące w nieprzyjaźni - uczy się agresji. - Dziecko wyśmiewane - uczy się nienawiści. - Dziecko zawstydzane - uczy się poczucia winy. - Dziecko żyjące w tolerancji - nabiera cierpliwości. - Dziecko zachęcane - uczy się wiary w siebie. - Dziecko rozumiane - uczy się oceniać. - Dziecko traktowane uczciwie - uczy się sprawiedliwości. - Dziecko żyjące w bezpieczeństwie - uczy się ufać. - Dziecko przyjmowane takim, jakie jest - uczy się akceptować. - Dziecko otoczone przyjaźnią - uczy się szukać w świecie miłości. Bibliografia 1. Dobson. Emocje - czy można im ufać. Warszawa 1992. 2. A. Domaradzka. Skąd tyle agresji? "Edukacja i dialog 2002", Nr 3. 3. T. Gordon. Wychowanie bez porażek w szkole. Warszawa 2000. 4. Emocje destrukcyjne. Poznań 2003. 5. H. Izdebska. Szczęście dziecka. Warszawa 1988. 6. L. Pytka. Pedagogika resocjalizacyjna. Warszawa 1995. 7. Z. Włodarski. Psychologia wychowawcza. Warszawa 1983. 8. H. Spionek. Trudności wychowawcze i przestępczość nieletnich. Wrocław 1956. 9. A. Schneethaler. Kiedy trzeba powiedzieć nie. Warszawa 2000. 10. A. Bandura, Agresja w okresie dorastania. Warszawa 1968. 11. M. Tyszkowa. Zachowanie się dzieci szkolnych w sytuacjach trudnych. Warszawa 1972. Opracowanie: Elżbieta Żurek Uwaga! Wszystkie materiały opublikowane na stronach są chronione prawem autorskim, publikowanie bez pisemnej zgody firmy Edgard zabronione.

agresja w szkole badania cbos